ADOBE - ΠΛΙΘΙΑ

Tι είναι?
Τούβλο ψημένο στον ήλιο. Αποτελείται απο μείγμα χώματος (άργιλο και αμμο σε αναλογία 3:1 περίπου),    άχυρο για αντοχή σε εφελκυσμό καθώς και άλλους σταθεροποιητές προαιρετικά (μαλλί ζώων, τσιμέντο κλπ). Οι διαστάσεις τους ποικίλουν, μία ενδεικτική είναι 33x13x8 εκατοστά.

Πώς κατασκευάζετε

Πρώτα ετοιμάζουμε το μείγμα του χώματος. Αποτελείται από χώμα (άργιλο και άμμο, χωρίς μικρές πέτρες και οργανικό χώμα) και νερό. Ανακατεύουμε και προσθέτουμε άχυρο και τους πιθανούς σταθεροποιητές.

Πετάμε με δύναμη το μείγμα στο καλούπι (μεταλλικό ή συνηθέστερα ξύλιονο), το οποίοέχουμε βρέξει πριν.

 Σηκώνουμε το καλούπι

Αφήνουμε την πλίνθο να ξεραθεί στη σκιά αρκετές μέρες.

Η διαδικασία μπορεί να είναι χειρονακτική, μερικώς μηχανοποιημένη    

ή και πλήρως αυτοματοποιημένη.

Πλεονεκτήματα

Το σχήμα της πλίνθου μοίαζει με της πέτρας ή του τούβλου. Γι’ αυτό είναι εύκολη η κατασκευή, αφού δεν χρειάζονται εξειδικευμένες γνώσεις. Ένα κτήριο από πλίνθους έχει σχεδόν σταθερή θερμοκρασία χειμώνα – καλοκαίρι (θερμική αδράνεια) και σχετική υγρασία (διαπνόη). Έτσι δημιουργεί ένα αίσθημα άνεσης, σε όσους μένουν σε αυτό.

Περιορισμοί – θέματα υπό διερεύνηση.

Ακατάλληλα τα υπερβολικά αμμώδη εδάφη, όπως και τα υπερβολικά αργιλώδη.

 Το χώμα από μόνο του είναι υλικό ανομοιογενές, οπότε είναι δύσκολο να πιστοποιηθεί η αντοχή του.

Απαιτείται προστασία από τη βροχή και την υγρασία.

Η συμπεριφορά του χώματος από μόνο του προβληματική στο σεισμό και κυρίως στις δράσεις από εφελκυσμό. Η παρουσία άχυρου, κατσικότριχα, καλαμιών μέχρι και οπλισμού ίσως δίνει τη λύση τουλάχιστο σε χαμηλά κτήρια.

Που χρησιμοποιείται?

Διαδεδομένο σε όλο τον κόσμο από πολύ παλιά, χρησιμοποιούνταν ακόμα και για πολυώροφα κτήρια.

Εξαώροφα κτήρια στην Υεμένη, κάποια από αυτά είναι 500 ετών.

Στην Ελλάδα χρησιμοποιούνταν μέχρι το ’50. Κάποια από αυτά κατοικούνται ακόμα και βρίσκονται σε άψογη κατάσταση.

Διώροφο σπίτι στα Τρίκαλα.

Πλινθόκτιστο στο Γκάζι

Σήμερα χρησιμοποιείται σε πολλά μέρη του κόσμου σε σύγχρονες

κατασκευές, και πολλά κράτη (Γαλλία, Ισπανία, Γερμανία) έχουν

Προδιαγραφές για δόμηση με χώμα. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει κάτι

ανάλογο.

Σύγχρονο σπίτι από πλίνθους στη Νέα Ζηλανδία

Σύγχρονο σχολείο από πλίνθους στην Κίνα

Οι πλίνθοι προσφέρουν θερμική άνεση σε όλα τα κλίματα.

Σχολείο από ξύλο, πλίνθους και πέτρα στα Ιμαλάια. Ο φέρον οργανισμός είναι από πέτρα και οι πλίνθοι προστέθηκαν για επιπλέον θερμική αδράνεια.

Σπίτι από πλίνθους στο Νότιο Νησί της Ν. Ζηλανδίας (ψυχρό κλίμα)

Σπίτι από πλίνθους στο Ν. Μεξικό (κλίμα ζεστό και ξηρό)

Οι πλίνθοι χρησιμοποιούνται σε πρόχειρες κατασκευές, αλλά και σε μόνιμες και πολυτελείς, σαν φέρον υλικό (όπως η πέτρα στα πετρόκτιστα), αλλά και σαν υλικό πλήρωσης (όπως τα τούβλα στις πολυκατοικίες).

Παναφρικανικό ινστιτούτα στην Μπουρκίνα Φάσο

Σπα στην Αριζόνα

Κτήριο στη Λα Πας της Βολιβίας. Οι πλίνθοι παραλαμβάνουν όλα τα φορτία της κατασκευής (φέρουσα τοιχοποία)

Κτήρια με φέροντα οργανισμό από ξύλο και πλίνθους για υλικό πλήρωσης

Εσωτερικό πλινθόκτιστου στη Ν. Ζηλανδία

Pisé, ( rammed earth ή καλουπωτό αργιλόχωμα)

Εισαγωγή

Το πιζέ  είναι η μέθοδος της συμπίεσης ενός μίγματος χώματος για τη δημιουργία ενός συμπαγούς τοίχου. Το  χώμα εξορύσσεται από το υπέδαφος και συμπιέζεται σε επίπεδα στο εσωτερικό ενός καλουπιού. Μετά τη συμπίεση, το καλούπι αποσυναρμολογείται και τοποθετείται σε νέα θέση πάνω από το τελευταίο επίπεδο του τοίχου που έγινε ή σε μια άλλη  νέα θέση. ‘Ετσι το κτίριο χτίζεται κατά ύψος και κατά μήκος.  Ο τοίχος πιζέ θα πρέπει να έχει μια βάση και μια στέψη (δεν πρέπει να έρχεται σε επαφή με το έδαφος και θα πρέπει να προστατεύεται απο τη βροχή) τέλος  θα πρέπει να στηρίζεται σε θεμέλια. Η πέτρα ή το μπετόν θα μπορούσαν να παίξουν το ρόλο των θεμελίων και της βάσης και η στέγη θα μπορούσε να είναι απο μέταλλο ή ξύλο.

Τρόπος κατασκευής

Το μίγμα – τα υλικά

Αργιλόχωμα (Ιδανικό 15-30% άργιλο), άμμος, χαλίκια, , σταθεροποιητές

Οι σταθεροποιητές

το τσιμέντο ή ο ασβέστης ή  η πίσσα κ.α.

Ο εξοπλισμός

Καλούπι : Μεταλλικό ή ξύλινο καλούπι που μπορει να συναρμολογείται εύκολα. Το καλούπι αποτελείται απο δύο χοντρά κομμάτια πάχους περίπου 30εκ και μήκους απο  2μ - 4μ και 80 εκ ύψος και μεταλλικά .....(αυτα που συνενώνονται θα το μάθουμε αυριο πως λέγονται)

Kόπανοι : 2 είδη κοπάνου χρειάζονται. Ο κόπανος αποτελείται απο ένα κοντάρι και μια βάση. Ο  ένας κόπανος πρέπει να έχει μυτερή βάση για να σπάει τους μεγάλους σβώλους, και  ένας κόπανος σε σχήμα κώνου με βάση (12x12εκ.) ώστε να δημιουργεί επίπεδη επιφάνεια και να μην αφήνει κενά ανάμεσα στο τοίχο και το καλούπι. Οι κόπανοι μπορεί να είναι απο μέταλλό ή απο ξύλο.

Κουβάδες :  Χρειάζονται κουβάδες ή ή κάποιο άλλο αντικείμενο για να μεταφέρεται το χώμα.

Κόσκινο :   Τα χαλίκια στο πιζέ λειτουργούν ως οπλισμός, οι μεγαλύτερες πέτρες όμως δεν επιτρέπουν ώστε να δημιουργηθεί ένα συμπαγές σώμα.

Στέγνωμα

Η διαδικασία του στεγνώματος είναι ιδιαιτέρως σημαντική. Το πιζέ πρέπει να στεγνώνει σταδιακά και όχι απότομα. Η κατασκευή αν διατηρείται στεγνή γίνεται τελείως συμπαγής μετά από δύο χρόνια......

Μέθοδος χτισίματος 

Υπάρχουν 5 εργασίες που πρέπει να γίνουν. Αυτές μπορεί να τις κάνουν απο ένα εως και εκατό άτομα : Σκάψιμο της γής, Εξόρυξη του χώματος, Στήσιμο του καλουπιού, Δημιουργία του μίγματος και τοποθέτησή του, Κόπανημα του μίγματος εντός του καλουπιού, Έλεγχος ακρίβειας και ποιότητας του τοίχου.

Αφού σκαφτεί η γή και μπούν τα θεμέλια και η βάση, τοποθετείται το καλούπι και μέσα σε αυτό χύνεται το μίγμα σε επίπεδα των 10-15 εκ. Το μίγμα στη συνέχεια βρέχεται επιφανειακά για να μαλακώσει και χτυπιέται με τους κόπανους ή δονείται απο τους δονητές, ώστε να αυξηθεί η πυκνότητα του.  Η αυξηση της πυκνότητας σημαίνει ταυτόχρονη μείωση τού όγκου του όπου σημαίνει οτι τα επίπεδα θα είναι 5-7 εκατοστά μετά το «κοπάνημα». Ταυτόχρονα οι κόπανοι με τη λεία βάση δημιουργούν μια ομοιόμορφη λεία επιφάνεια  - η οποία θα λειτουργήσει ως βάση για το έπομενο επίπεδο ή το σενάζ – και εμποδίζουν τη δημιουργία  κενών μεταξύ του τοίχου πιζέ και του καλουπιού. Στη συνέχεια το καλούπι αποσυναρμολογείται και τοποθετείται σε νέα θέση, είτε πάνω απο το τελευταίο επίπεδο είτε σε μια νέα θέση. Στο τέλος ο τοίχος καλύπτεται απο ένα σενάζ απο ξύλο ή μπετόν και πάνω εκεί τοποθετείται η στέγη η οποία πρέπει να έχει πρόβολο πέρα του ορίου του τοίχου.

Τεχνικά χαρακτηριστικά

Πυκνότητα :

Υγρό μετά απο 8 ώρες που κοπανήθηκε, (1850kg/m3 minimum – 2100 kg/m3 recommended)

Στεγνό 28 μέρες μετά (1800kg/m3 minimum – 2000 kg/m3 recommended)

Θλιπτική αντοχή

Υπολογίζεται σχεδόν 2.29 Mpa

Επίπεδο υγρασίας

Υπολογίζεται σχεδόν 8% που σημαίνει οτι πρέπει να προστεθεί λίγο νερό προτού κοπανηθεί.

Ανοίγματα

Χρειάζονται σενάζ. Τα σενάζ μπορεί να είναι είτε από μπετόν είτε από ξύλο, το οποίο πρέπει να βρέχεται πρίν τοποθετηθεί ώστε να δέσει με το τοίχο.

COB

Τι είναι 

Η λέξη "cob" είναι αγγλική λέξη που σημαίνει σβώλος, σφαιρική μάζα χώματος,

καθώς αυτή η τεχνική χρησιμοποιεί μάζες υγρού αργιλώδους χώματος.

Η ίδια τεχνική ονομάζεται "torchis" στη Γαλλία, "zabur" στην Υεμένη,

"wellerbau" και "dοnne loam loaf" στη Γερμανία.

Είναι ίσως η αρχαιότερη και απλούστερη μέθοδος δόμησης,

με την οποία δημιουργούνται μονολιθικές κατασκευές, με μεγάλες δυνατότητες γλυπτικής μορφοποίησης.

Κατασκευή

Το cob είναι ένα μίγμα από άργιλο και άμμο, συστατικά που βρίσκονται στο αργιλώδες χώμα, με την προσθήκη άχυρου. Το ποσοστό του άργιλου είναι διαφορετικό σε κάθε έδαφος. Το αργιλόχωμα βρίσκεται κάτω από το επιφανειακό στρώμα του εδάφους και δεν περιέχει οργανικά στοιχεία.

Συνήθως είναι απαραίτητο να προστεθούν υλικά (άμμος, φυτικές και ζωικές ίνες, σταθεροποιητές), ώστε να μειωθεί η συρρίκνωση του μίγματος όταν στεγνώσει και να αυξηθεί η συνεκτικότητα, για να αποφευχθούν οι ρωγμές και η διάβρωση. Τα υλικά αναμειγνύονται με νερό, συνήθως με τα πόδια, μέχρι το μίγμα να γίνει σφιχτό αλλά  εύπλαστο.

Όσο είναι ακόμη υγρό τοποθετείται απευθείας με τα χέρια, χωρίς τη χρήση εργαλείων ή καλουπιών, σε μικρές ή μεγάλες μάζες, πάνω σε θεμέλια συνήθως από πέτρα, μέχρι να σχηματιστεί μια ενιαία στρώση, η οποία πρέπει να στεγνώσει και να στερεοποιηθεί σχετικά, ώστε να υποστηρίξει την επόμενη στρώση. Η ίδια τεχνική εφαρμόζεται διαδοχικά, ως το τελικό ύψος του τοίχου, που θα υποδεχτεί τη στέγη. Οι τοίχοι συνήθως, έχουν πάχος από 40 έως 80 εκ.

Μια λειτουργική «συνταγή»: 1-2 μέρη αργιλόχωμα, 3 μέρη άμμος οικοδομής, αρκετό άχυρο, κατσικότριχα.

Η αναλογία σε αργιλόχωμα και άμμο είναι περίπου 1:3, το οποίο βέβαια ποικίλει, ανάλογα με την περιεκτικότητα του χώματος σε άργιλο, η οποία καθορίζεται με συγκεκριμένα τεστ.

Σε ποια μέρη συναντάται

Στη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη, Ουκρανία, Μέση Ανατολή και Αραβική χερσόνησο, Ινδία, Κίνα, Αφρική (χαρακτηριστικές τεχνικές στη Γκάνα και Υεμένη) Νοτιοδυτική Αμερική, Αγγλία, Ιρλανδία, Νέα Ζηλανδία.

Στην Αγγλία, σπίτια από cob χτίζονταν τουλάχιστον από τον 13ο αιώνα, με ευρεία διάδοση από τον 15ο ως τον 19ο αιώνα, ιδιαίτερα στη Νοτιοδυτική Αγγλία και την Ουαλία. Σήμερα, στην περιοχή του Ντέβον υπάρχουν περίπου 20.000 κατοικίες με αυτήν την τεχνική.

Το Taos Pueblo στο Νέο Μεξικό κατασκευάστηκε μεταξύ 1000 και 1450, κατοικείται μέχρι σήμερα και είναι ο παλαιότερος κατοικημένος οικισμός στη Βόρεια Αμερική.

Taos Pueblo, New Mexico

Taos Pueblo, New Mexico

Προαύλιο κτιρίου Nankansi _ βόρεια Γκάνα    

Κατοικίες χτισμένες με την τεχνική “zabur” _ Υεμένη.

   Τζαμί του 12^ου αιώνα _ Nando, Mali

Κτίριο από το 1410 _ Cockington, Devon, England

Κατοικία _ Dunne, Γερμανία

Πλεονεκτήματα

Διαπνοή μεγαλύτερη από οποιοδήποτε άλλο δομικό υλικό, γεγονός που επιτρέπει την πολύ  

καλή εξισορρόπηση της υγρασίας στο εσωτερικό της κατοικίας.

Μεγάλη θερμική μάζα και ικανοποιητική μόνωση. Η θερμότητα αποθηκεύεται στο υλικό και αποδίδεται σταδιακά. Εξισορρόπηση θερμοκρασίας, ώστε να είναι δροσερά το καλοκαίρι και ζεστά τον χειμώνα. Λειτουργεί άριστα στη βιοκλιματική αρχιτεκτονική, με παθητικά  συστήματα θέρμανσης και ψύξης και τεχνικές εξοικονόμησης ενέργειας.

Δεν προκαλεί μόλυνση ή άλλη επιβάρυνση στο περιβάλλον. Η ενέργεια που απαιτείται για να χτιστεί είναι περίπου το 1-2% της ενέργειας που απαιτεί η παραγωγή, μεταφορά και εφαρμογή των τούβλων ή του σκυροδέματος. Τα υλικά τα μπορούμε να τα παίρνουμε από τη γύρω περιοχή.

Είναι πλήρως ανακυκλώσιμο υλικό, απόλυτα συμβατό με τη φύση.

Είναι μονολιθική κατασκευή. Για το λόγο αυτόν, μια κατασκευή με cob και καμπύλους τοίχους, θεωρείται ότι έχει καλύτερη συμπεριφορά σε σεισμική δραστηριότητα από κατασκευές μη μονολιθικές. Είναι από τις πιο ανθεκτικές κατασκευές της αρχιτεκτονικής με γη.

Έχει πλαστικότητα. Δυνατότητα να μορφοποιηθεί σε οποιοδήποτε σχήμα με τα χέρια.

Είναι οικονομικό. Η πρώτη ύλη είναι άφθονη στη φύση.

Είναι ιδανικό για ιδιοκατασκευή και συλλογική δουλειά. Αποτελεί ένα καλό εργαλείο συλλογικής αυτάρκειας. 

Περιορισμοί & θέματα υπό διερεύνηση

Η σύσταση του αργιλοχώματος, δηλ. η περιεκτικότητά του χώματος σε άργιλο, ιλύ, άμμο και πέτρες, δεν είναι ίδια από τόπο σε τόπο. Το χώμα δεν είναι τυποποιημένο υλικό. Επομένως, το σωστό μίγμα πρέπει κάθε φορά να ελέγχεται και να προστίθεται ό,τι χρειάζεται.  

Για να εκδοθεί οικοδομική άδεια, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία στην Ελλάδα, πρέπει να υπάρχει άλλος φέρων οργανισμός (π.χ. ξύλινος σκελετός).  Τοιχοποιία από cob δεν επιτρέπεται να φέρει φορτία.  Μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο ως υλικό πλήρωσης.

Η μέθοδος χωρίς μηχανικά μέσα είναι απαιτητική σε χρόνο και φόρτο εργασίας.

Χρειάζεται προστασία από το νερό. Με κατάλληλα θεμέλια, στέγη και σοβά όμως, η συντήρηση που απαιτεί είναι ελάχιστη.

  Κείμενα και πηγές

*  Building with Earth _ Design and Technology of a Sustainable Architecture

   Gernot Minke

*  Building with Earth

   P. Doat, A. Hays, H. Houben, S. Matuk & F. Vitoux (CRATerre, France)

*  Alternative Construction _ Contemporary Natural Building Methods

   Lynne Elizabeth, Cassandra Adams

*  Building with Cob: a Step-by-Step Guide.

   Adam Weismann and Katy Bruce.

*  The Hand Sculpted House.

    lanto Evans, Michael Smith & Linda Smiley

*  The Cob Builders Handbook.

    Becky Bee.
    http://weblife.org/cob/index.html

*   Building Green

    Clarke Snell & Tim Callahan

*   Earth Architecture

    Ronald Rael

*   http://cob.gr/

*   Build your own Earth Oven

    Kiko Denzen

Χώμα – «Μια ξεχασμένη τεχνική του μέλλοντος»

Τζαμί στο Μάλι

Η πορεία του χώματος ως δομικό υλικό στο χρόνο

Το χώμα ως δομικό υλικό έχει χρησιμοποιηθεί κατά κόρον –κυρίως παλιότερα – σε κάθε είδους κατασκευή. Αρχαιολογικά ευρύματα, που φτάνουν ακόμα και τα 10000π.Χ. έφεραν στο φως την ύπαρξη ολόκληρων πόλεων όπως η Ιεριχώ, η Βαβυλώνα και η Υεμένη. Κτίρια από χώμα έχουν εκσκαφεί στην Κίνα με χρονολόγηση ακόμα και τον 7ο αι. π.Χ. Κατεξοχήν παραδείγματα επιβίωσης τέτοιων κατασκευών αποτελούν ο γνωστός σε όλους μας, πύργος της Βαβέλ και τμήμα του Σινικού τείχους.

Το χώμα αποτελεί το δεύτερο πιο διαδεδομένο δομικό υλικό στον κόσμο, μετά το bamboo. Σήμερα υπολογίζεται πως περισσότεροι από το 30% του παγκόσμιου πληθυσμού ζουν σε χωμάτινα σπίτια, αγγίζοντας το 50% μαζί με αυτούς που εργάζονται σε χωμάτινα κτίρια (~ 3 δις ανθρώπων). Οι περιοχές που συναντάται συχνότερα είναι οι λιγότερο βιομηχανοποιημένες – ανεπτυγμένες περιοχές. Παρόλα αυτά από το 1980, το χώμα ως δομικό υλικό επαναπροσεγγίστηκε, γνωρίζοντας μία σταθερή άνθιση στη Β. Αμερική αλλά και την Ευρώπη.

Το κατάλληλο χώμα

Το χώμα που βρίσκεται στην επιφάνεια της γής περιέχει οργανικές ουσίες και άλλα υλικά που το κάνουν ακατάλληλο. Κυρίως αποτελείται από χάλικες, άμμο, ιλύ και άργιλο. Χώμα κατάλληλο για τη χρήση του ως δομικό υλικό μπορεί να βρεθεί οπουδήποτε στον κόσμο. Το ζητούμενο υλικό το βρίσκουμε συνήθως στο υπέδαφος. Το χώμα αυτό δεν έχει πάντα το ίδιο χρώμα, μπορεί να έχει μια απόχρωση κόκκινη, γκρι, καφέ ή πορτοκαλί και δεν πρέπει να περιέχει οργανικές ουσίες. Το επιτρεπτό μέγεθος των κόκκων του χώματος εξαρτάται απο τη μέθοδο κατασκευής.

Το χαρακτηριστικό του είναι η κολλώδης του συμπεριφορά. Το αργιλόχωμα κολλάει σε σβώλους όταν βραχεί, οι οποίοι γίνονται πολύ συμπαγείς με την πάροδο του χρόνου. Όταν το πιάνουμε αφήνει μια κρούστα σαν αυτή που αφήνει το σαπούνι πάνω στα χέρια μας και δεν ξεβγάζεται εύκολα. Παρόλα αυτα ο ατόφιος πηλός είναι ακατάλληλος γιατί οι συστολοδιαστολές του χώματος λόγω της εναλλαγής της θερμοκρασίας δεν βρίσκουν χώρο να εκτονωθούν και οδηγούν σε σπάσιμο. Γι αυτό χρειαζόμαστε την άμμο. Αναλόγως με την περιεκτικότητα του χώματος σε άργιλο, προσθέτουμε άμμο για να γίνει το χώμα εύπλαστο και συμπαγές όσο το χρειαζόμαστε.

Η άμμος κάνει το χώμα εύπλαστο αλλά δεν του δίνει τη συνεκτικότητα που χρειάζεται για να χρησιμοποιηθεί ως δομικό υλικό. Γι αυτό χρησιμοποιούμε άχυρο και γιδότριχα, τα οποία λειτουργούν ως οπλισμός και μετατρέπουν το χώμα σε ένα στερεό συμπαγές σώμα. Υπάρχουν πολλοί σταθεροποιητές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να κάνουν το χώμα ακόμα πιο δυνατό. Τέτοιοι είναι το τσιμέντο ή πίσσα, ο ασβέστης, η κοπριά κ.α.

Με βασικό συστατικό το αργιλώδες χώμα μπορούμε να φτιάξουμε τα κατάλληλα μίγματα όπου μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία τούβλων ψημένων στον ήλιο (πλιθιά), Blocks, τοίχων, σοβάδων ….

Το μείγμα

Το μείγμα αποτελείται από αργιλώδες και αμμώδες έδαφος.

Ο οπλισμός γίνεται απο άμμο και γιδότριχα

Η άμμος δεν πρέπει να περιέχει άλατα που σημαίνει οτι είναι είτε ή είτε οικοδομής.

Τα τεστ ποιότητας

Μπουκάλι τεστ : Γεµίζουµε στο µισό κάθε µπουκάλι µε ένα είδος χώµατος που έχουµε εξορύξει. Συµπληρώνουµε µε νερό. Κλείνουµε τα µπουκάλια και κουνάµε συστηµατικά µέχρι να αντιληφθούµε οτι έχει γίνει η ανάµειξη χώµατος-νερού. Αφήνουµε τα µπουκάλια ανοιχτά σε εξωτερικό χώρο. Μετά από κάποια λεπτά, η ποσότητα χώµατος θα κατακαθίσει στο χαµηλότερο µέρος του µπουκαλιού, ενώ η ποσότητα νερού θα ανέβει προς τα πάνω. Το καταλληλότερο χώµα θα έιναι αυτό που θα αποβάλλει γρηγορότερα και συνολικόταρα το νερό στην επιφάνεια και σχηµατίσει ευδιάκριτα επίπεδα λάσπης στα κατώτερα στρώµατα

Cigar test: Τυλίγουµε µικρή ποσότητα βρεγµένου χώµατος σε σχήµα τσιγάρου. Πιέζουµε µε τον δείκτη και τον αντίχειρα ωστε το “τριγάρο” να έχει διλαµετρο 5-6 mm. Το κρατάµε στη παλάµη µε ένα κοµµάτι να κρέµεται από έξω και τεστάρουµε πόσο γρήγορα θα σπάσει. Αν σπάσει απευθείας είναι πολύ αµµώδες και χρειάζεται περισσότερο άργιλο. Αν κρέµεται 5-6 cm τότε έχει αρκετη άργιλο. Αν συνεχίζει να κρέµεται πάνω από 20 cm τότε έχει πολλή άργιλο και χρειάζεται άµµο για να µην έχει πρόβληµα συρίκνωσης. Αν κρέµεται και δε σπάει µεταξύ 7-15 cm, έχουµε το ιδανικότερο µίγµα.

Biscuit test : Αφου βρέξουµε το χώµα, πλάθουµε ένα χοντρό µπισκότο πάχους περίπου 5 mm και διαµέτρου 5 cm. Το βάζουµε να στεγνώσει στον ήλιο. Αν όταν στεγνώσει και σπάσει σε κοµµάτια καθώς το σηκώνουµε τότε το µίγµα είναι ακατάλληλο. Αν µπορεί να σπάσει χωρίς πολύ δυσκολία ασκώντας κάποια πίεση µε τα δάχτυλα τότε είναι καλό. Αν είναι πολύ σκληρό και σπαέι σε µεγάλο κοµµάτι, τότε έχει πολλή άργιλο και χρειάζεται περισσότερη άµµο.

c. handwashing test

Έχοντας βρώµικα χέρια από χώµα, πλένουµε τα χέρια µας. Αν καθαρίζονται εύκολα είναι πολύ αµµώδες οπότε δεν είναι καλό. Αν παίρνει κάποια ώρα για να καθαριστουν εντελώς και υπάρχει µια αισθηση σκόνης στα χέρια τότε είναι καλό. Αν πλένοντας υπάρχει η αίσθηση οτι χέρια κολλάνε, τότε υπάρχει πολλή άργιλος και χρειάζεται να προσθέσουµε άµµο.

Κατασκευαστικές τεχνικές

Υπάρχουν αρκετές τεχνικές χρήσης του χώματος στην κατασκευή. Οι οποίες μπορούν να γίνουν απολύτως χειρονακτικά, εν μερει μηχανοποιημένα, πλήρως μηχανοποιημένα.

Οι συνηθέστερες είναι :

• Rammed earth - Pisé (καλουπωτό αργιλόχωμα) :

Μίγμα από αργιλώδες χώμα, άμμο, χαλίκια και σταθεροποιητές (σε καλούπι)

• Αdobe (ωμοί πλίνθοι) :

Μίγμα από αργιλώδες χώμα, άμμο, άχυρο και σταθεροποιητές (σε καλούπι)

• Cob

Μίγμα από αργιλώδες χώμα, άμμο και άχυρο και γιδότριχα (ελεύθερο χωρίς καλούπι)

Ενεργειακά οφέλη

Πρώτη ύλη : Βρίσκεται σε οποιδήποτε μέρος στο κόσμο στο υπέδαφος, και μετά το τέλος της ζωής του, επιστρέφει στην φύση.

Ενεργειακό ισοζύγιο : Η κατανάλωση ενέργειας για την παραγωγή (εξόρυξη του υλικού από τη γη )μεταφορά και χρήση είναι ασύγκριτα μικρότερη σε σχέση με τα συμβατικά υλικά (τσιμέντο, ψημένα τούβλα, μέταλλο). Ενδεικτικά αναφέρεται πως για κάθε λίτρο ψημένου χώματος (οπτόπλινθος – τούβλα) χρειάζονται 14000KJ ενώ για ένα λίτρο ωμού χώματος (ωμόπλινθος) μόνο 300KJ, δηλαδή μόνο το 2%.

θερμική συμπεριφορά

Η κατασκευή με χώμα παράγει ανθεκτικές και μακράς διαρκείας κατασκευές, με πολύ καλή ενεργειακή συμπεριφορά. Το χώμα παρουσιάζει μεγάλη θερμοχωρητικότητα – πολύ μεγαλύτερη από το τσιμέντο, το τούβλο και το μέταλλο – κάτι που σημαίνει πως αποθηκεύει την ηλιακή ενέργεια κατά τη διάρκεια της ημέρας και την εκπέμπει κατά τη διάρκεια της νύχτας (ή γενικά όταν η θερμοκρασία του εσωτερικού περιβάλλοντος μειώνεται). Επίσης, είναι ένα υλικό που δρα σαν σταθεροποιητής της υγρασίας, βοηθώντας στη διαπνοή του χώρου. Απορροφά την υγρασία όταν χρειάζεται, αποτρέποντας το φαινόμενο των υδρατμών, και κατ’επέκτασην δημιουργώντας καλύτερη ποιότητα του αέρα εσωτερικά.

Εναρμόνιση με τη φύση – φιλικό στο περιβάλλον

Είναι ένα φυσικό υλικό – μη τοξικό, που παραμένει στο ίδιο οικοσύστημα χωρίς να έχει υποστεί τεχνική επεξεργασία. Είναι πλήρως εναρμονισμένο με το φυσικό περιβάλλον και δεν αφήνει μεγάλο οικολογικό αποτύπωμα.

Συμπεριφορά στη φωτιά

Είναι πυρασφαλές, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό για περιοχές όπως η δική μας, που μαστίζονται από συχνές καταστροφικές πυρκαγιές.

Κοινωνικά Ωφέλη

Απλός τρόπος κατασκευής

Αυτάρκεια

Χαμηλό οικονομικό κόστος

Περιορισμοί

Ανομοιογένεια υλικού –Έλλειψη πιστοποίησης

Το χώμα, όπως και η πέτρα, είναι ανομοιογενές υλικό, σε κάθε περιοχή θα έχει διαφορετική αναλογία αργίλου, άμμου κλπ. Για να χρησιμοποιηθεί σαν φέρων υλικό, χρειάζεται να υπάρχουν κανονισμοί που να περιγράφουν μια σειρά ελέγχων της αντοχής του. Στην Ελλάδα τέτοια πρότυπα δεν υπάρχουν. Αντίθετα στο εξωτερικό (Γαλλία, Γερμανία, Ισπανία, ΗΠΑ, Ελβετία) υπάρχουν με αποτέλεσμα το χώμα να χρησιμοποιείται σε καινούριες κατασκευές.

Μόνωση

Επίσης, σε γενικές γραμμές δεν έχει καλή μονωτική συμπεριφορά (U-value=1,3 για ένα τοίχο 30 εκ.). Για το κλίμα της Ελλάδας ακόμα και αυτή η τιμή δεν είναι απαγορευτική, ωστόσο μπορεί να βελτιωθεί με την προσθήκη φυσικών μονωτικών όπως ο φελλός, το άχυρο, η κάναβη, το πεπιεσμένο χαρτι, τις ίνες από μαλλί ζώων.

Υγρασία

Το κυριότερο, όμως, πρόβλημα συναντάται στη σχέση του με το νερό. Το υλικό πρέπει να προστατεύεται καθόλη τη διάρκεια της φυσικής κατασκευής του (από την δημιουργία – μέχρι το πλήρες στέγνωμα που ίσως κρατήσει ακόμα και μήνες – αναλόγως με την τεχνική) από την υγρασία και τη βροχή. Στη συνέχεια, είναι σημαντική η κατασκευή κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μην εμποτίζεται από το νερό της βροχής. Με την κατασκευή σωστών θεμελίων και σωστής στέγης, μπορεί το νερό να αντιμετωπιστεί ως αστάθμητος παράγοντας. 

Σεισμοί

Το χώμα έχει αντοχή σε θλίψη, αλλά λόγω της κοκκώδους του σύστασης, όχι σε εφελκυσμό, οπότε είναι προβληματικό σε σεισμικές καταπονήσεις. Γι’ αυτό χρειάζεται υλικά που να παραλαμβάνουν εφελκυσμό (π.χ. άχυρο, κατσικότριχα).

Το θέμα είναι υπό διερεύνηση και σε άλλες σεισμογενείς χώρες (π.χ Περού). Ωστόσο πολλά πλινθόκτιστα έχουν δείξει καλή συμπεριφορά ακόμα και σε περιοχές που δέχτηκαν ισχυρούς σεισμούς (π.χ. Πάτρα, Αθήνα), ενώ άλλα στέκονται για πάντα από κοντά χρόνια χωρίς ιδιαίτερη συντήρηση (Θεσσαλία, Δυτ. Μακεδονία).

Τέλος ακόμα και αν δεχτούμε ότι το χώμα μπορεί να είναι προβληματικό σε ένα σεισμό, μπορεί να χρησιμοποιηθεί με άλλα υλικά που θα αποτελούν το φέροντα οπλισμό (ξύλο, πέτρα κλπ)